SOSYAL FOBİ
Sosyal Fobi nedir?
Sosyal fobi genellikle ergenlikte başlar, kalabalık ortamlardan ziyade küçük guruplarla karşılaşıldığında ortaya çıkar. Kişi katıldığı ortamlarda diğerleri tarafından incelenme kaygısını taşır, bu durumla karşılaşmamak için genelde bu gibi ortamlara girmeme davranışını gösterir.
Bazen yapılacak bir etkinlikte ortaya çıkabilir. Örneğin yapılacak bir sunumdan önce ortaya çıkabilir. Kişi yapacağı davranış veya etkinlik esnasında rezil olacağını, o işi yapamayacağını, sonuçta rezil olacağını düşünür. Bu değerlendirme çocuklarda yapılırken, çocukların yaşıtlarıyla iletişimi göz önünde tutularak yapılır. Çocukların tanımadığı yetişkinlerle iletişiminde utanma veya sıkılmaları sosyal fobi olarak değerlendirilmez.
İnsanlar tanımadığı ortamlara girdiklerinde veya bir sunum yapacakları zaman genellikle kaygı duyarlar. Sosyal fobi normal zamanlarda ortaya çıkan kaygılardan farklı olarak, oldukça yoğun, sürekli ve işlevselliği bozacak düzeyde olmasıyla normal kaygıdan ayrılır. Sosyal fobisi olan kişi, kaygısının anlamsız olduğunu bilir, fakat yine de sonucun olumsuz olacağına dair düşüncelerinden ve ortaya çıkan kaygıdan kurtulamaz.
Sosyal fobiye sıklıkla agorafobi ve depresif bozukluklar eşlik eder. Depresif durumlar ve agorafobi kişilerin eve kapanmasına sebep olan durumlardır. Kişi eve kapandıkça sosyal fobisinin şiddetinde artma olur. Sosyal fobisi olan kişilerin yaşadıkları düşünce ve belirtileri sıralayacak olursak:
- Sosyal fobi yaşayacakları durum ve ortamlardan kaçınmak
- Küçük düşeceklerini, utanç duyacaklarını ortamlardan ve performans gösterecekleri durumlarda korku duyma
- Girecekleri ortamlarda incelenecekleri veya yargılanacaklarına dair yoğun endişe duyma
- Yeni birileriyle tanışacakları durumlar
- Alışveriş yapma
- Misafirliğe gitme veya misafir kabul etme
- Bir işi yaparken başkaları tarafından izlendikleri durumlar
- Şakaya maruz kalmak
- Bir mekânda yemek yeme veya bir şeyler içme
- Umumi tuvaletleri kullanma veya halka açık mekanlarda zaman geçirme
Sosyal fobisi olan kişiler, fobilerinden kaynaklı tedavi arayışına girmezler veya girmek istemezler. Bu durum sıkıntıları arttırmakta başka ruhsal sıkıntıların, örneğin depresyon gibi durumların ortaya çıkmasına yol açabilmektedir.
Sosyal fobinin belki de en zorlayıcı yanı, kişinin olumsuz düşüncelerinin kendini gerçekleştiren kehanete dönüşmesidir. Örneğin yeni gireceği ortamda kahve içerken ellerinin titreyeceğini düşünün bir kişinin elleri yüksek olasılıkla kahve içtiği an elleri titreyecektir. Bir yönüyle kişi hangi bedensel belirtileri yaşayacağını düşünüyorsa, bunu yaşar. Sorgulanması gereken asıl durum kişinin bu durumda “rezil olacağım, yargılanacağım” düşüncesidir.